Od 12 do 15 maja to przedziwne wiosenne dni. Trzy pierwsze to "zimnych ogrodników" zwanych "świętymi złodziejami".
15 maja to zimnej Zośki i Izydora Oracza. Ten okres ma być ostatnimi dniami wiosennych przymrozków.
Nazwa zimni ogrodnicy została nadana zjawisku klimatycznemu, polegającemu na zmianie cyrkulacji atmosferycznej i nadejściu chłodniejszych mas powietrza związanych z niżemy barycznym, po okresie utrzymywania się cieplejszego wyżu barycznego. Dotyczy to nie tylko Polski, ale również pozostałej Europy Środkowej i Wschodniej. Owi ogrodnicy to św. Pankracy, św. Serwacy oraz św. Bonifacy, których święta przypadają na kolejne dni od 12 do 14 maja. Używane jest również pojęcie zimna Zośka, której imieniny wypadają 15 maja. Dni te nie są bez znaczenia, gdyż według ludowej tradycji, uważane są za ostatnie dni w roku, kiedy występować mogą jeszcze przymrozki. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Obserwatorium Astronomiczne UJ, między 10, a 17 maja prawdopodobieństwo wystąpienia temperatury poniżej 0 wynosi aż 34% (obliczenia na podstawie danych historycznych).
Znany jest też dłuższy "wierszyk" poświęcony majowym świętym:
"Święta Zofia kłosy rozwija.
Za świętą Zofią pola w kłos wybiją.
Na świętego Izydora często bywa chłodna pora.
Święty Izydor wołkami orze, kto go poprosi - temu pomoże".
Nie brakowało też porzekadeł związanych z Zimnymi Ogrodnikami:
"Pankracy, Serwacy i Bonifacy: na ogrody źli chłopacy"
"Pankracy, Serwacy i Bonifacy to wielcy dziwacy, a każdy zimnem raczy".
Trzech Ogrodników uważano za opiekunów wiosennych plonów - pomimo, że to właśnie oni "zabierali" kwiaty i pierwsze pąki roślin (stąd też określenie "Święci Złodzieje"), do nich kierowano modlitwy i powierzano w opiekę przyszłe plony i zbiory.
Powstało też sporo przysłów, dzięki którym wróżono sobie przebieg roku:
"Suchy kwiecień, mokry maj - będzie żytko jak ten gaj",
"Jak burze w maju częste, to snopki w żniwach gęste".
Wszystkich zmarzluchów pocieszamy: za Zimną Zośką ciągnie się już tren kwiatów i słońca, z Zimnymi Ogrodnikami przygotowuje grunt pod uprawy, a wszystkim rolnikom i działkowiczom na pewno pomoże Izydor!